Trong nhiều năm, quan niệm phổ biến cho rằng game di động kém hấp dẫn là vì điện thoại không đủ mạnh để chạy các tựa game cao cấp. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, nhiều mẫu điện thoại flagship đã sở hữu sức mạnh xử lý vượt trội so với các thế hệ console cũ như PlayStation 4 hay Xbox One. Vậy tại sao, dù có phần cứng ấn tượng, game di động vẫn chưa thể đạt đến tầm vóc của game console về độ phức tạp, chiều sâu và trải nghiệm đồ họa đỉnh cao? Điều này không chỉ đơn thuần là vấn đề về sức mạnh phần cứng, mà còn liên quan đến nhiều yếu tố phức tạp khác của thị trường game trên nền tảng di động.
Đa Số Người Dùng Không Sử Dụng Flagship Cao Cấp
Mặc dù các mẫu flagship hiện đại như iPhone 16 Pro hay Galaxy S25 Ultra có hiệu năng vượt trội hơn PlayStation 4 và Xbox One, nhưng các cửa hàng ứng dụng di động vẫn chưa có những tựa game AAA được giới phê bình đánh giá cao như The Witcher 3: Wild Hunt, Horizon Zero Dawn hay Red Dead Redemption 2. Một phần nguyên nhân là vì đại đa số người dùng không sở hữu các mẫu điện thoại cao cấp này.
Thị trường Android chiếm gần 70% thị phần smartphone toàn cầu, và một phần lớn trong số đó là các thiết bị giá rẻ với phần cứng khiêm tốn. Chúng có thể xử lý tốt các game casual như Candy Crush hay Subway Surfers, nhưng khi chạy Genshin Impact hoặc Call of Duty Mobile ở cài đặt đồ họa tối đa, hiệu suất sẽ nhanh chóng gặp giới hạn.
Các mẫu iPhone của Apple là một ngoại lệ. Apple không sản xuất các thiết bị “giá rẻ” theo cách tương tự như các thương hiệu Android. Ngay cả mẫu iPhone 16e có giá phải chăng nhất hiện tại, với giá 599 USD, cũng được trang bị chip A18 Bionic tương tự như iPhone 16 tiêu chuẩn, chỉ khác biệt ở số lượng nhân đồ họa.
Tuy nhiên, số liệu chung cho thấy, trung bình một game thủ di động có khả năng đang sử dụng một thiết bị không quá mạnh. Do đó, dù chiếc điện thoại flagship mới của bạn có thể chạy một tựa game chất lượng console, bạn có thể không tận dụng được tối đa sức mạnh đó. Các nhà phát triển game thường nhắm đến số đông người dùng sở hữu điện thoại chỉ đủ sức chạy các game di động cao cấp, chứ chưa nói đến các tựa game AAA ngang tầm console.
Tối Ưu Hóa Quan Trọng Ngang Sức Mạnh Phần Cứng
Có đủ sức mạnh chỉ là yêu cầu tối thiểu để chạy một trò chơi; điều thực sự ảnh hưởng đến độ mượt mà của trải nghiệm gameplay chính là mức độ tối ưu hóa của nhà phát triển cho thiết bị cụ thể. Các hệ máy console chơi game mới thường chỉ ra mắt sau mỗi ba đến năm năm, cho phép các studio có đủ thời gian để tối ưu và đảm bảo trò chơi của họ tận dụng tốt nhất phần cứng hiện có.
Hai hệ máy chơi game PlayStation 4 Pro và PlayStation 5 đặt cạnh nhau, minh họa sức mạnh phần cứng console chuyên dụng
Họ có thể chấp nhận rủi ro này vì biết rằng sẽ mất một thời gian dài nữa hệ máy console tiếp theo mới ra đời. Hơn nữa, vì mỗi chiếc máy console của cùng một thế hệ đều giống hệt nhau về cấu hình, họ có thể đảm bảo trải nghiệm nhất quán cho mọi người chơi. Không có hai chiếc PlayStation 5 nào lại có thông số kỹ thuật khác nhau.
So với thị trường smartphone phân mảnh, với hàng chục mẫu mới từ hàng trăm thương hiệu được ra mắt quanh năm, mỗi thiết bị lại có chipset, kích thước màn hình, RAM và thiết kế tản nhiệt riêng biệt. Điều này khiến việc tối ưu hóa trò chơi cho tất cả các điện thoại trở nên bất khả thi. Do đó, hầu hết các nhà phát triển lựa chọn tạo ra những game casual có cấu hình thấp hơn mà mọi người đều có thể chơi được.
Một lần nữa, iPhone lại có lợi thế ở đây. Với số lượng mẫu mã ít hơn được phát hành mỗi năm và thiết kế duy trì khá nhất quán qua nhiều thế hệ, các nhà phát triển biết rõ họ sẽ làm việc với gì và có thể hợp tác với Apple để tối ưu hóa trò chơi của mình.
Đây là lý do tại sao một số tựa game AAA như Resident Evil Village và Assassin’s Creed Mirage bắt đầu xuất hiện trên di động, nhưng hiện tại chỉ độc quyền trên Apple App Store. Tuy nhiên, bạn sẽ nhận thấy rằng những trò chơi này vẫn không đẹp bằng và không mượt mà trên iPhone như khi chơi trên console hoặc PC.
Điều này là do điện thoại có kích thước nhỏ gọn và thiếu các cơ chế làm mát chuyên dụng như máy chơi game. Do đó, việc port game AAA lên di động đòi hỏi điều chỉnh bổ sung để ngăn ngừa quá nhiệt, điều có thể gây hại vĩnh viễn cho pin. Trong khi đó, console và PC lấy nguồn điện trực tiếp từ ổ cắm, không có rủi ro tương tự.
Nền Tảng Game Di Động Quá Bão Hòa
Lượng game di động khổng lồ hiện có đồng nghĩa với việc các nhà phát triển mới với những ý tưởng độc đáo rất khó để lọt vào top bảng xếp hạng. Theo Statista, tính đến quý 2 năm 2024, có gần 1,68 triệu ứng dụng trên Google Play Store, trong đó khoảng 264.000 là game. Apple App Store có 1,54 triệu ứng dụng, bao gồm 180.000 game.
Không chỉ số lượng ứng dụng là vấn đề, mà còn là cách chúng được sắp xếp trong các cửa hàng ứng dụng. Khả năng được khám phá phần lớn được thúc đẩy bởi các thuật toán mà nhà phát triển không có quyền kiểm soát.
Điều đó có nghĩa là bạn không có bất kỳ sự đảm bảo nào rằng trò chơi mà bạn đã bỏ rất nhiều công sức để phát triển sẽ thành công. Vì vậy, đương nhiên, các nhà phát triển thích không đầu tư thời gian và nguồn lực cần thiết để tạo ra các trò chơi chất lượng console cho di động.
Bạn có thể thử quảng cáo trả phí để tăng khả năng hiển thị, nhưng nó không đảm bảo thành công và thay vào đó đặt các nhà phát triển nhỏ hơn với ngân sách tiếp thị hạn chế vào một vị thế bất lợi nghiêm trọng.
Thách Thức Trong Việc Kiếm Tiền Từ Game Di Động
Biểu tượng V-Bucks và logo game Fortnite, tượng trưng cho mô hình kiếm tiền từ vật phẩm trong game di động
Một lý do nổi bật đằng sau sự trì trệ của game di động là người chơi không thích trả tiền cho chúng. Các studio game lớn dành vài năm và hàng trăm triệu đô la để phát triển các game AAA vì họ biết có một thị trường cho chúng.
Rõ ràng, bạn sẽ không bao giờ mong đợi có được một bản sao của God of War miễn phí, nhưng nếu một game tương tự xuất hiện trên di động, kỳ vọng của bạn có thể thay đổi. Hầu hết những người muốn tải game di động thường chuyển thẳng đến phần “Game Miễn Phí Hàng Đầu” của cửa hàng ứng dụng vì lý do này.
Kết quả là, các nhà phát triển game di động phải dựa vào các cách khác để kiếm tiền từ game của họ, đó là mua sắm trong ứng dụng (in-app purchases) và quảng cáo trong game. Người chơi đã bày tỏ sự không hài lòng với cả hai hình thức này trong một thời gian dài, nhưng đồng thời, họ cũng không sẵn lòng trả tiền mua game di động ngay từ đầu như cách họ làm với game console hoặc PC.
Để mô hình giao dịch microtransaction hoạt động, trò chơi cần liên tục tung ra nội dung mới như vật phẩm, trang phục, hoặc vũ khí để người chơi tiếp tục chi tiêu. Nhưng điều này, thật không may, cũng đã bình thường hóa cái gọi là “văn hóa làm việc quá sức” (crunch culture) trong ngành công nghiệp game, nơi nhân viên được kỳ vọng làm thêm giờ hầu như mọi lúc, và thường không được trả công.
Giới Hạn Về Thời Lượng Pin và Bộ Nhớ Lưu Trữ
Điện thoại là thiết bị công nghệ quan trọng nhất bạn sở hữu; bạn sử dụng nó để gọi điện, nhắn tin, duyệt web, xem phim, định vị, chụp ảnh, lướt mạng xã hội, thanh toán và nhiều hơn nữa.
Trong danh sách dài các ưu tiên này, chơi game thường nằm ở nửa dưới vì nó không phải là một tác vụ thiết yếu. Tuy nhiên, đây lại là hoạt động đòi hỏi nhiều tài nguyên nhất trên điện thoại, nhanh chóng làm cạn kiệt pin mà bạn có thể cần cho việc khác. Các tựa game đồ họa nặng yêu cầu kết nối internet liên tục nổi tiếng là kẻ ngốn pin.
Điều này không chỉ gây khó chịu mà còn giới hạn thời gian người dùng muốn chơi. Đối với hầu hết mọi người, việc mất 20% pin chỉ để chơi game một giờ là không đáng.
Bộ nhớ lưu trữ là một nút thắt cổ chai khác. Các game lớn thường yêu cầu 5-10 GB trở lên. Genshin Impact, một lần nữa, là ví dụ điển hình khi dung lượng có thể lên đến hơn 20-30GB với các bản cập nhật. Điều này có thể chấp nhận được trên console với bộ nhớ chuyên dụng, nhưng trên điện thoại nơi ảnh, video và ứng dụng đã chiếm chỗ, đó là một cuộc vật lộn liên tục.
128GB vẫn là dung lượng lưu trữ cơ bản tiêu chuẩn trên hầu hết các điện thoại, bao gồm cả flagship, thường không đủ cho việc sử dụng bình thường, chưa nói đến việc chơi game nặng. Đây là lý do tại sao các điện thoại chơi game hiện đại thường có ít nhất 256GB.
Rào Cản Từ Phụ Kiện Điều Khiển Bên Ngoài
Điện thoại Motorola Edge+ gắn vào tay cầm chơi game Razer Kishi v2, giải pháp cải thiện trải nghiệm chơi game mobile
Ngay cả khi bạn bằng cách nào đó tìm được cách khiến mọi người trả tiền cho game di động, bạn gần như chắc chắn sẽ không đạt được thành công tương tự trong việc khiến họ mua một bộ điều khiển riêng. Không giống như thiết lập console, nơi màn hình và bộ điều khiển tách biệt, game di động gói gọn mọi thứ vào một thiết bị.
Điều đó có nghĩa là các điều khiển trên màn hình—cần điều khiển ảo, nút bấm, menu—chiếm dụng không gian màn hình quý giá, để lại ít chỗ hơn cho chính trò chơi. Điều này ổn đối với các trò chơi đơn giản, nhưng khi bạn chuyển sang các thể loại phức tạp như RPG thế giới mở, game bắn súng hoặc giả lập đua xe, trải nghiệm bắt đầu trở nên chật chội và khó khăn.
Giải pháp rõ ràng là sử dụng bộ điều khiển bên ngoài để màn hình điện thoại không bị gián đoạn. Và công bằng mà nói, có một số lựa chọn tuyệt vời ngoài kia có thể biến điện thoại của bạn thành một thiết bị chơi game cầm tay chuyên dụng hơn và cải thiện đáng kể khả năng chơi.
Đáng buồn thay, dù các bộ điều khiển này hữu ích đến mấy, rất ít người sẵn lòng đầu tư vào chúng. Sức hấp dẫn của game di động nằm ở sự tiện lợi và rào cản gia nhập thấp. Việc mong đợi người chơi trung bình mang theo hoặc mua một bộ điều khiển riêng là không thực tế.
Vì vậy, mặc dù các bộ điều khiển bên ngoài cho game di động có giúp ích, nhưng chúng chỉ là một phân khúc nhỏ trong một thị trường ngách, và đại đa số người dùng vẫn thích sử dụng màn hình cảm ứng, bất kể điều đó hạn chế đến đâu. Cuối cùng, game di động vẫn bị giới hạn cơ bản bởi chính hình thức của nó.
Game Di Động Bị Xem Là Trải Nghiệm “Dùng Một Lần”
Vấn đề của game di động không chỉ là kỹ thuật, mà còn là văn hóa. Các nhà phát triển muốn tạo ra một trò chơi nhập vai, dựa trên cốt truyện tuyến tính hoặc thử nghiệm các cơ chế game mới sẽ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh ở một thị trường mà hầu hết người chơi chỉ tìm kiếm một lượng dopamine tức thời để giết thời gian khi di chuyển hoặc xếp hàng ở cửa hàng tạp hóa.
Đa số các game di động có doanh thu cao nhất – điển hình như Clash of Clans, Candy Crush hay Roblox – được xây dựng xoay quanh các vòng lặp gameplay ngắn và chiến lược kiếm tiền hung hãn. Ngay cả khi các tựa game tham vọng hơn ra mắt, chúng thường gặp khó khăn trong việc thay đổi nhận thức đó. Rất ít người chơi mong đợi hoặc thậm chí muốn một trải nghiệm game hoàn chỉnh, nặng về cốt truyện trên điện thoại của họ.
Nhận thức này ảnh hưởng đến cách trò chơi được phát triển và duy trì. Thay vì xây dựng các trò chơi mang đến một hành trình và để lại ấn tượng lâu dài, các studio ưu tiên các chỉ số tương tác, khuyến khích người chơi đăng nhập hàng ngày, duy trì chuỗi thắng và liên tục nâng cấp nhân vật.
Các cửa hàng ứng dụng bão hòa với các bản sao (clones) và xu hướng thoáng qua đến mức ngay cả những trò chơi nổi bật cũng nhanh chóng trở nên không còn phù hợp. Điều này tạo ra ít động lực để các nhà phát triển đầu tư vào các dự án đòi hỏi chiều sâu, sự trau chuốt và cam kết dài hạn, như bạn thấy với các tựa game console hoặc PC.
Chừng nào điện thoại còn được xem là công cụ giải trí nhanh chóng chứ không phải để chơi game nghiêm túc, các nhà phát triển sẽ tiếp tục đáp ứng kỳ vọng đó, giữ mức trần thấp hơn so với khả năng phần cứng có thể cho phép. Mặc dù có những tiến bộ đáng kể khi các tựa game AAA đang dần chuyển sang di động, nhưng quá trình chuyển đổi này rất có thể sẽ diễn ra chậm chạp và đầy thử thách.
Tài liệu tham khảo:
- Statista: https://www.statista.com/statistics/266210/number-of-available-applications-in-the-google-play-store/
- Shutterstock: https://www.shutterstock.com/image-photo/toronto-canada-november-24-2020-playstation-1860838984
- How-To Geek: https://www.howtogeek.com/why-the-iphone-16e-should-be-your-next-iphone/
- Apple App Store: Resident Evil Village, Assassin’s Creed Mirage
- Epic Games: Fortnite
- howtogeekimages.com
