Các tựa game di động dựa trên cơ chế rút thăm ngẫu nhiên các vật phẩm kỹ thuật số – hay còn gọi là game gacha – thường sử dụng các thủ thuật tâm lý tinh vi để giữ chân người chơi hàng ngày, đồng thời khiến việc từ bỏ trở nên ngày càng khó khăn. Thật khó để nhận ra khi bạn đang bị cuốn vào vòng xoáy này, và càng khó hơn để thoát ra khỏi nó.
Với kinh nghiệm của một người từng trải, thuthuatpc.net có thể giúp bạn nhận biết các dấu hiệu đã đến lúc nên xem xét lại mối quan hệ của mình với game gacha. Nếu bất kỳ tình huống nào trong bảy trường hợp dưới đây giống với những gì bạn đang trải qua, hãy cân nhắc thay đổi cách chơi hoặc xóa game hoàn toàn để bảo vệ sức khỏe tinh thần và tài chính cá nhân.
1. Tâm Lý “Chi Phí Chìm” (Sunk Cost Fallacy) Đang Kiểm Soát Bạn
Khi trở thành một phần của thói quen hàng ngày, game gacha tạo ra một cảm giác ngày càng lớn rằng việc từ bỏ sẽ khiến tất cả thời gian và tiền bạc đã đầu tư trở nên vô ích. Đây chính là “tâm lý chi phí chìm” (sunk cost fallacy) – một thành kiến nhận thức khiến chúng ta tiếp tục một dự án hoặc hành vi do đã đầu tư quá nhiều vào nó, ngay cả khi việc tiếp tục không còn hợp lý.
Nếu bạn đang cảm thấy điều này, có lẽ bạn đang chơi game gacha vì thói quen hoặc cảm giác cam kết sai lầm, chứ không phải vì niềm vui và sự thỏa mãn. Bạn không muốn những năm tháng cày cuốc để sở hữu vật phẩm hiếm, hoặc quá trình thăng cấp đầy vất vả, bỗng chốc tan biến.
Tuy nhiên, hãy nhớ rằng: sự tiến bộ của bạn được xây dựng trên sự khan hiếm giả tạo, được thiết kế để giữ chân bạn thông qua chính trạng thái tâm lý mà bạn đang trải nghiệm. Bằng cách tiếp tục chơi, bạn chỉ đang đào sâu thêm cái hố đó vì lợi ích của việc tiếp tục “cày” vô tận, với kết cục duy nhất có thể xảy ra là khi game ngừng dịch vụ (End of Service – EOS), tất cả công sức của bạn sẽ biến mất.
Việc thoát ra khi bạn không còn tận hưởng trò chơi cho phép bạn giữ lại những kỷ niệm đẹp về thời gian đã qua. Thậm chí, bạn có thể trở lại với chúng nếu chế độ ngoại tuyến (như thư viện sưu tầm) được cung cấp sau khi game EOS. Tuy nhiên, hầu hết các game gacha không nhận được đãi ngộ đó, và bạn chắc chắn không muốn cảm thấy mình là một kẻ ngốc vì đã tiếp tục đầu tư vào một trò chơi mà bạn không còn thích, một khi nó không còn tồn tại.
2. Game Gacha Biến Thành Một “Công Việc” Thứ Hai
Một game thủ với vẻ mặt mệt mỏi cùng hình ảnh Starfield ở nền, thể hiện sự kiệt sức do chơi game gacha.
Dù là qua trường học hay công việc, cuộc sống hàng ngày vốn đã là một vòng xoáy “cày cuốc”. Game nên là một phương tiện để giải tỏa, chứ không phải trở thành một công việc khác.
Nếu bạn thực sự thích thú với các nhiệm vụ hàng ngày mà hầu hết game gacha áp dụng để giữ chân người chơi, thì đó là điều tốt. Tuy nhiên, nếu bạn đang ép buộc bản thân phải chơi chỉ để hoàn thành nhiệm vụ và nhận phần thưởng một cách cưỡng chế, nó nhanh chóng trở thành một công việc lặp đi lặp lại nhằm đạt được các mục tiêu chỉ để duy trì vòng lặp “cày cuốc” đó. Tệ hơn nữa là khi bạn phải trả tiền để duy trì cái “công việc không lương” này.
Một lựa chọn nếu bạn muốn cố gắng lấy lại niềm vui như trước đây với game gacha là giảm thời gian chơi. Chỉ tập trung vào những nội dung bạn thấy có ý nghĩa, nghỉ ngơi giữa các bản cập nhật và gạt bỏ mọi khái niệm về “min-maxing” (tối ưu hóa tối đa). Nếu cách này thất bại, hãy gửi “đơn từ chức” với ý niệm rằng không có trò chơi nào được tạo ra để vui vẻ mãi mãi.
3. Chi Tiêu Vượt Quá Khả Năng Tài Chính
Điện thoại iPhone 8 Plus màu đen đặt trên cọc tiền ba trăm đô la, minh họa chi phí không kiểm soát khi chơi game gacha.
Nếu bạn có ý định chi tiền cho game gacha, điều quan trọng là phải đặt ra ngân sách và tuân thủ nó. Nếu bạn đang vượt quá ngân sách đó, bạn đang trượt dốc trên một con đường nguy hiểm có thể gây ra những vết lõm đáng tiếc vào tài khoản ngân hàng của mình.
Các “hộp Skinner” (Skinner boxes) – một thuật ngữ chỉ cơ chế tâm lý gây nghiện như máy đánh bạc – được thiết kế để bạn liên tục “kéo cần” với hy vọng giành được phần thưởng mong muốn. Những người chơi được gọi là “cá voi” (whales) thường sẵn lòng chi những khoản tiền lớn để thay đổi tỷ lệ cược có lợi cho họ. Tuy nhiên, vấn đề phát sinh khi người chơi bình thường phải chịu “cái chết từ hàng ngàn giao dịch nhỏ không theo kế hoạch” (death by a thousand unplanned micro-purchases). Có vẻ không đáng kể khi chi vài đô la đây đó, nhưng một khi bạn bắt đầu dễ dàng biện minh cho việc “kéo cần”, nó nhanh chóng tích lũy thành một hóa đơn thẻ tín dụng không mong muốn.
Một giải pháp trung gian để giúp bạn chi tiêu với ngân sách thấp hơn là mua “season pass” hoặc gói đăng ký tháng tương đương. Hầu hết các game gacha đều có những gói này và chúng thường mang lại giá trị tốt nhất. Nếu bạn chỉ giới hạn chi tiêu vào đây, bạn sẽ có được sự hài lòng về việc thúc đẩy tiến độ chơi, đồng thời vẫn kiểm soát được chính xác số tiền bạn bỏ vào game.
Trong khi đó, nếu bạn đang chi tiêu khi không đủ khả năng chi trả, bạn có lẽ nên xóa game hoàn toàn trước khi nó gây ra các vấn đề tài chính nghiêm trọng trong đời thực.
4. Chiến Thuật “Sợ Bỏ Lỡ” (FOMO) Ngày Càng Trắng Trợn
Tiền đặt trong bẫy chuột với dòng chữ "miễn phí", minh họa chiến thuật FOMO và "paywall" trong game gacha.
Các game gacha thường bắt đầu bằng việc tặng người chơi rất nhiều lượt rút và tiền tệ trong game miễn phí, đến mức việc kiếm tiền dường như là một suy nghĩ thứ yếu. Tuy nhiên, không có trò chơi lớn nào được tạo ra mà không tìm kiếm lợi nhuận, đặc biệt là game gacha, nơi toàn bộ thiết kế dựa trên các yếu tố có thể kiếm tiền.
Theo thời gian, game gacha trở nên tự tin hơn trong việc “khóa” các tiến trình cấp cao sau các bức tường phí (paywall). Điều này có thể diễn ra dưới nhiều hình thức, từ các sự kiện giới hạn thời gian với các banner định hình “meta” (chiến thuật chơi hiệu quả nhất), đến các cơ chế mới đòi hỏi một lượng lớn vật phẩm hiếm, hoặc các vật phẩm sưu tầm mà bạn chỉ có thể nhận được bằng tiền thật. Tất cả điều này được thiết kế để tạo ra một nỗi sợ hãi bỏ lỡ (FOMO) ngấm ngầm, được củng cố bởi “power creep” (sự tăng sức mạnh của các nhân vật/vật phẩm mới khiến cái cũ lỗi thời). Bạn không rút trên banner chỉ có sẵn trong một tháng? Bạn có thể thiếu một vật phẩm quan trọng trong nội dung cuối game sắp tới. Một tháng sau, lại lặp lại.
Không cần phải nói, đây là một thiết kế game cực kỳ độc hại. Các phương thức này thường không quay trở lại mô hình thân thiện với người dùng, vì chúng đã được chứng minh là thúc đẩy lợi nhuận trong ngắn hạn. Trừ khi bạn có mong muốn và khả năng để theo kịp điều này (điều mà bạn có thể sẽ phải chi tiền), hãy làm theo các dấu hiệu dẫn bạn đến lối thoát gần nhất.
5. Xuất Hiện Dấu Hiệu “Kết Thúc Dịch Vụ” (End of Service – EOS)
Màn hình hiển thị "Game Over" trên đèn Govee Gaming Pixel Light, báo hiệu một trò chơi sắp kết thúc dịch vụ.
Khi đạt đến đỉnh điểm của sự lặp lại và đều đặn, các chiêu trò kinh doanh “bẩn thỉu” như đã mô tả thường là dấu hiệu cho thấy nhà phát hành đang cố gắng “vắt sữa” người chơi trước khi game ngừng cung cấp dịch vụ (End of Service – EOS). Không cần nói cũng rõ rằng có rất ít giá trị khi tiếp tục chơi vào thời điểm này, vì tất cả tiến trình của bạn sẽ bị xóa sổ trong thời gian ngắn.
Nếu bạn đang cố gắng tìm hiểu xem liệu một đợt EOS có đang đến gần hay không, các dấu hiệu khác cần tìm bao gồm việc lặp lại các banner cũ và thiếu nội dung mới. Nếu bạn cảm thấy như một đợt “xả hàng” các vật phẩm được thèm muốn để vắt kiệt tiền từ người dùng lần cuối, hãy tin vào bản năng của mình. Lý do duy nhất để tiếp tục sưu tầm trong những trường hợp này là nếu bạn biết một hình thức chế độ ngoại tuyến nào đó sẽ thay thế trò chơi hiện tại sau khi nó EOS. Ngược lại, hãy tự kết thúc dịch vụ của mình trước khi game làm điều đó.
6. Các Yếu Tố Xã Hội Khiến Bạn Cảm Thấy Khó Chịu
Người dùng Discord cuộn để tìm bạn bè, minh họa áp lực xã hội và giao tiếp trong game.
Mặc dù vốn dĩ phải kết nối internet để hoạt động, các game gacha lại rất đa dạng trong cách họ đẩy mạnh các khía cạnh xã hội. Tuy nhiên, một chiến thuật phổ biến để củng cố cảm giác cam kết từ người chơi là tăng cường phạm vi xã hội hóa theo thời gian.
Ví dụ, một trải nghiệm vốn là chơi đơn có thể bổ sung các bang hội (guild) nơi đóng góp hàng ngày và tham gia vào các sự kiện tập trung vào bang hội là chìa khóa để kiếm phần thưởng. Trong những trường hợp này, người chơi được tạo cảm giác rằng họ đang làm thất vọng các thành viên bang hội nếu họ không hoạt động liên tục. Bảng xếp hạng nội bộ bang hội cũng cung cấp một thước đo để người chơi có thể đo lường mức độ sức mạnh của mình một cách cụ thể hơn, khuyến khích việc chơi và chi tiền để duy trì tính cạnh tranh.
Đây chỉ là một ví dụ về chiến thuật xã hội được sử dụng, nhưng mấu chốt là, nếu bất kỳ điều gì dọc theo những dòng này khiến bạn cảm thấy khó chịu hoặc thúc đẩy bạn chơi theo những cách mà bạn không hề quan tâm, thì đó là một lý do chính đáng để rời đi. Đồng thời, những yếu tố xã hội này cũng có thể giúp người chơi tìm thấy niềm vui mới trong game, vì vậy cảm giác của bạn sẽ tùy thuộc vào sở thích cá nhân.
7. Bạn Muốn Thử Một Tựa Game Gacha Khác
Một chiếc điện thoại hiển thị trò chơi Pokémon TCG, xung quanh là các thẻ bài và quả Poké Ball, gợi ý về việc thử game gacha mới.
Thuthuatpc.net tin rằng việc thích game gacha là hoàn toàn hợp lệ. Cảm giác phấn khích khi mở các “hộp Skinner” đã trở nên phổ biến vì nó mang lại niềm vui cố hữu. Một niềm vui có thể gây nghiện và dễ dàng bị thao túng, đúng vậy, nhưng niềm vui vẫn là niềm vui.
Tuy nhiên, việc chơi nhiều hơn một game gacha thường đòi hỏi một lượng lớn thời gian mà nhiều người không có. Nếu một trò chơi mới thu hút sự chú ý của bạn và bạn đang dần chán nản với tựa game hiện tại, không có gì đáng xấu hổ khi chuyển sang một trò chơi khác. Trên thực tế, việc thường xuyên “nhảy” giữa các game gacha để thỏa mãn cơn thèm “loot” là một cách tốt để tránh tâm lý chi phí chìm và FOMO.
Kết luận
Game gacha, với cơ chế hấp dẫn nhưng đầy rẫy chiêu trò tâm lý, có thể biến niềm vui giải trí thành gánh nặng tài chính và tinh thần. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu như cảm giác bị chi phối bởi “chi phí chìm”, áp lực biến game thành công việc, chi tiêu mất kiểm soát, bị ảnh hưởng bởi chiến thuật FOMO, nhận thấy dấu hiệu EOS, hay cảm thấy khó chịu với áp lực xã hội trong game, là vô cùng quan trọng.
Hãy luôn nhớ rằng, mục đích cuối cùng của việc chơi game là để giải trí và thư giãn, không phải để cảm thấy kiệt sức, lo lắng hay hao hụt tài chính. Nếu bạn nhận thấy mình đang gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào trong số 7 dấu hiệu trên, đã đến lúc bạn nên cân nhắc thay đổi hoặc mạnh dạn từ bỏ để tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống. Hãy ưu tiên sức khỏe và hạnh phúc của bản thân.
Bạn có kinh nghiệm hay ý kiến gì về việc từ bỏ game gacha? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn trong phần bình luận bên dưới để cùng cộng đồng thuthuatpc.net thảo luận nhé!
