Khi sở hữu một chiếc PC chơi game và đang cân nhắc nâng cấp hiệu năng, nhiều người thường nghĩ ngay đến việc sắm một card đồ họa (GPU) mới. Tuy nhiên, trước khi đưa ra quyết định quan trọng này, điều đáng giá là kiểm tra xem liệu việc nâng cấp bộ vi xử lý (CPU) có mang lại lợi ích lớn hơn hay không. Trong nhiều trường hợp, một CPU mới có thể là khoản đầu tư thông minh hơn so với một chiếc card đồ họa.
Đặc biệt, nếu bạn thường xuyên gặp phải tình trạng “nghẽn cổ chai CPU” (CPU bottleneck) trong các tựa game yêu thích, hoặc nếu công việc của bạn đòi hỏi hiệu suất xử lý mạnh mẽ từ CPU, việc ưu tiên nâng cấp bộ vi xử lý sẽ là lựa chọn tối ưu. Một CPU gaming cao cấp hiện nay thường có chi phí thấp hơn đáng kể so với một GPU tầm trung, biến nó thành một lựa chọn nâng cấp hiệu quả hơn về mặt kinh tế và hiệu suất.
Dấu Hiệu Nút Cổ Chai CPU Trong Game Và Cách Khắc Phục
Nếu bạn nhận thấy hiệu suất chơi game của mình không đạt mức tối ưu và đang định mua một card đồ họa mới, hãy dành thời gian kiểm tra các chỉ số hiệu suất trong game trước. Bạn có thể bất ngờ khi phát hiện ra rằng chính CPU, chứ không phải GPU, mới là “nút thắt cổ chai” đang kìm hãm hệ thống của mình.
Cách Nhận Biết CPU Bị Nghẽn Cổ Chai Khi Chơi Game
Một số tựa game có yêu cầu rất cao về CPU. Khi đó, việc nâng cấp GPU có thể không mang lại mức tăng hiệu suất như mong đợi. Để nhận biết tình trạng này, hãy theo dõi mức độ sử dụng GPU và CPU trong game:
- GPU Utilization thấp: Nếu mức sử dụng GPU của bạn dưới 95% (ví dụ: chỉ 70-85%) trong khi chơi game, điều này thường cho thấy CPU đang không thể cung cấp đủ dữ liệu cho GPU hoạt động hết công suất.
- CPU Utilization cao: Đồng thời, nếu CPU của bạn hoạt động ở mức sử dụng cao (ví dụ: 80% trở lên) trong khi GPU không được tận dụng tối đa, đây là một dấu hiệu rõ ràng của nút cổ chai CPU.
Hãy lấy Kingdom Come: Deliverance II làm ví dụ. Trò chơi này không quá đòi hỏi CPU ở những khu vực thông thường, nhưng tại các thành phố lớn như Kuttenberg, CPU phải làm việc rất nặng.
Màn hình hiển thị chỉ số hiệu suất trong Kingdom Come Deliverance II trước khi nâng cấp CPU, cho thấy GPU utilization thấp và CPU hoạt động nặng.
Hình ảnh trên cho thấy trò chơi chạy trên CPU AMD Ryzen 5600X cũ của tác giả. Có thể thấy rõ GPU (RX 9070 XT) được sử dụng kém hiệu quả, chỉ ở mức 85%. Trong khi đó, CPU đạt mức sử dụng 66%, khá cao và là một gợi ý về nút cổ chai CPU.
Sau khi chuyển sang một chiếc Ryzen 5700X3D mới, mức sử dụng GPU đã tăng vọt lên 99%, điện năng tiêu thụ gần như gấp đôi và trò chơi chạy nhanh hơn khoảng 20 FPS! Ngược lại, CPU hiện được sử dụng ít hơn, chỉ ở mức 48%, và cũng chạy mát hơn đáng kể dù tác giả vẫn sử dụng cùng một tản nhiệt CPU.
Biểu đồ hiệu suất game Kingdom Come Deliverance II sau khi nâng cấp CPU, với GPU utilization được cải thiện rõ rệt.
Tình huống tương tự cũng xảy ra trong Cyberpunk 2077. Ở một số khu vực của Night City với nhiều NPC, chiếc 5600X cũ đơn giản là không đủ sức. Mức sử dụng GPU thường xuyên ở mức 90% hoặc thấp hơn. Nhưng khi nâng cấp CPU, tác giả đã tăng trung bình khoảng 10-12 khung hình và mức sử dụng GPU nhảy vọt lên 99%.
Một CPU không theo kịp GPU mạnh mẽ hơn không chỉ giới hạn tốc độ khung hình trung bình của bạn mà còn có thể gây ra hiện tượng giật hình (stuttering) do CPU. Ví dụ, S.T.A.L.K.E.R. 2 là một trò chơi cực kỳ đòi hỏi CPU, và chiếc 5600X cũ của tác giả không thể chạy game mượt mà, dẫn đến giật hình liên tục do CPU khi tải các tài nguyên mới lúc di chuyển trên bản đồ, kèm theo việc làm nghẽn GPU.
Việc nâng cấp lên 5700X3D không giải quyết hoàn toàn tình trạng giật hình (vì game đôi khi vẫn giật ngay cả với 9800X3D), nhưng chúng trở nên ít rõ rệt hơn, cải thiện đáng kể trải nghiệm chơi game tổng thể. Trong Kingdom Come: Deliverance II, hiện tượng giật hình do CPU yếu gây ra không quá nổi bật và không làm tác giả khó chịu, nhưng nó vẫn tồn tại. Sau khi có CPU mới, nó đã biến mất hoàn toàn.
Nếu bạn đang gặp phải tình trạng CPU yếu không theo kịp GPU, bạn sẽ thấy các chỉ số hiệu suất tương tự khi chạy các trò chơi nặng CPU. Trong trường hợp đó, hãy cân nhắc nâng cấp CPU trước tiên.
CPU Mới Có Thể Tăng Hiệu Suất Đáng Kể Trong Game Đa Người Chơi (Multiplayer)
Việc nâng cấp CPU có thể là một khoản đầu tư tốt hơn cả GPU mới, ngay cả khi bạn chủ yếu chơi các tựa game đa người chơi thay vì game đơn nặng CPU.
Cận cảnh bộ vi xử lý AMD Ryzen 7 7700 trên socket AM5 cùng bo mạch chủ ASRock B650M PG Riptide, minh họa linh kiện nền tảng cho hiệu suất gaming cao.
Nếu bạn chơi các tựa game multiplayer với cài đặt “cạnh tranh” (hầu hết các thiết lập đồ họa đều ở mức thấp), gánh nặng chính sẽ nằm ở CPU. Điều này đặc biệt đúng với các tựa game bị giới hạn bởi CPU bất kể cài đặt hình ảnh, chẳng hạn như Counter-Strike 2 hay Valorant.
Quy tắc này áp dụng cho các độ phân giải thấp như 1080p, nhưng nhiều tựa game esports vẫn có thể bị giới hạn bởi CPU ngay cả ở 1440p và 4K. Do đó, nếu bạn không hài lòng với hiệu suất trong các tựa game multiplayer yêu thích và đang phân vân về việc mua card đồ họa mới, hãy kiểm tra các chỉ số hiệu suất CPU và GPU trong các game đó. Khả năng cao là CPU của bạn, chứ không phải GPU, đang là yếu tố kìm hãm.
CPU Đóng Vai Trò Then Chốt Cho Các Tác Vụ Chuyên Nghiệp
Nếu bạn sử dụng cùng một chiếc PC cho cả công việc và giải trí, và công việc của bạn bao gồm các tác vụ đòi hỏi CPU cao, một bộ vi xử lý mới có thể mang lại lợi ích lớn hơn đáng kể so với một card đồ họa mới.
Ví dụ, nếu công việc của bạn thường xuyên bao gồm việc biên dịch các dự án lớn, chỉnh sửa video chuyên nghiệp hoặc bán chuyên nghiệp, mô hình hóa tài chính hoặc khoa học phức tạp, dựng hình bằng CPU (CPU rendering), và các tác vụ khác mà một card đồ họa mạnh mẽ ít quan trọng hơn một CPU mạnh, thì việc sắm một CPU mới ngay bây giờ sẽ là ưu tiên. Bạn có thể nâng cấp GPU sau này bằng số tiền kiếm được nhờ hiệu suất làm việc được cải thiện từ CPU mới.
Để so sánh mức độ cải thiện hiệu suất mà bạn có thể đạt được khi nâng cấp CPU trong các ứng dụng chỉnh sửa ảnh và video, hãy kiểm tra trang kết quả benchmark của Puget Systems. Tại đây, bạn có thể chọn ứng dụng mình đang sử dụng, sau đó chọn CPU hiện tại và CPU bạn dự định nâng cấp để xem sự khác biệt.
Một nguồn tuyệt vời khác để so sánh các chỉ số hiệu suất CPU là các bài đánh giá CPU trên TechPowerUp. Trang này thử nghiệm CPU trong vô số tình huống năng suất, từ chỉnh sửa video đến mã hóa media, biên dịch mã và nhiều hơn nữa. Gamer’s Nexus cũng cung cấp rất nhiều benchmark năng suất trong các bài đánh giá CPU của họ, có sẵn dưới cả dạng bài viết.
So Sánh Chi Phí: CPU Hiệu Năng Cao Thường “Mềm” Hơn GPU Mạnh
Thật không may, thị trường GPU hiện tại đang ở tình trạng không mấy khả quan. Giá thành cao (có thể còn tăng nữa do thuế quan), nguồn cung thấp với nhiều GPU hết hàng chỉ vài phút sau khi được bổ sung, và sự thiếu hụt các GPU gaming giá cả phải chăng đều gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường GPU chơi game.
Ngược lại, thị trường CPU đang phát triển mạnh mẽ. Ngay cả với các loại thuế, CPU vẫn có giá cả phải chăng hơn card đồ họa. Ví dụ, bạn có thể sở hữu một trong những CPU gaming tốt nhất trên thị trường, Ryzen 9800X3D, với mức giá khoảng 500 USD. Trong khi đó, Ryzen 7800X3D, được xem là CPU gaming tốt thứ hai, có thể là của bạn với giá khoảng 400 USD.
Lựa chọn CPU tối ưu nhất cho các chuyên gia cần một CPU mạnh mẽ cho công việc nhưng vẫn có thể chơi game tốt như 9800X3D, chiếc Ryzen 9950X3D, có giá 699 USD.
Tuyệt vời hơn nữa, các cửa hàng như Newegg và Microcenter thường bán các combo CPU, mainboard và bộ nhớ RAM, cho phép bạn chuyển sang một nền tảng hiện đại hơn, như AM5 của AMD, với chi phí rẻ hơn so với việc mua một card đồ họa tầm trung.
Chẳng hạn, tại thời điểm viết bài, bạn có thể “tậu” một combo bao gồm Ryzen 9700X, một CPU toàn diện tuyệt vời, một bo mạch chủ AMD B650 khá tốt, và 32GB RAM DDR5 chất lượng cao với giá 400 USD. Combo này có thể cung cấp hiệu suất chơi game cạnh tranh trong vòng nửa thập kỷ tới.
So sánh trực tiếp giữa CPU Intel và CPU AMD, đại diện cho hai ông lớn trong thị trường bộ vi xử lý.
Ngoài ra, Ryzen 9600X, một CPU có thể theo kịp hầu hết mọi card đồ họa hiện đại, bất kể độ phân giải, đang được bán với giá dưới 250 USD. Ngược lại, với 400 USD, bạn chỉ có thể mua một chiếc Radeon RX 7600 XT hoặc RTX 5060 Ti 8GB, hai card 8GB có giá quá cao và không thực sự phù hợp cho các tựa game hiện đại ở độ phân giải trên 1080p.
Với 250 USD trong túi, bạn sẽ chỉ giới hạn ở các GPU tầm trung phù hợp cho chơi game 1080p với cài đặt trung bình, chẳng hạn như RX 6600 hoặc RTX 3050, trong đó RTX 3050 không được khuyến nghị.
Tóm lại, bạn có thể sở hữu một CPU gaming hàng đầu với giá 500 USD, trong khi cùng số tiền đó chỉ đủ để mua một GPU tầm trung phù hợp cho chơi game 1440p mà không bật Ray Tracing, như phiên bản 16GB của RTX 5060 Ti.
Kết Luận
Nâng cấp bộ vi xử lý (CPU) thường là một khoản đầu tư mang lại giá trị cao hơn đáng kể so với việc mua một card đồ họa (GPU) mới trong nhiều tình huống. Nếu bạn đang gặp phải hiện tượng nghẽn cổ chai CPU trong các tựa game yêu cầu xử lý mạnh, hoặc nếu bạn là một game thủ chuyên chơi các tựa game multiplayer và esports với thiết lập đồ họa thấp để đạt FPS cao, CPU mới sẽ cải thiện hiệu suất rõ rệt.
Hơn nữa, đối với những người sử dụng PC của mình cho cả công việc và giải trí, đặc biệt là các tác vụ nặng về CPU như biên tập video, lập trình hay dựng hình 3D, một CPU mạnh mẽ không chỉ giúp tăng tốc độ hoàn thành dự án mà còn trực tiếp mang lại lợi nhuận, giúp bạn kiếm được nhiều tiền hơn. Trong bối cảnh thị trường GPU hiện tại đang có mức giá khá cao và nguồn cung hạn chế, chi phí cho một CPU gaming hiệu năng cao lại tương đối phải chăng.
Vì vậy, trừ khi card đồ họa của bạn sắp “nghỉ hưu” hoặc không thể cung cấp trải nghiệm chơi game chấp nhận được, việc đầu tư vào một CPU mới thường sẽ là lựa chọn khôn ngoan hơn cả.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về việc nâng cấp CPU hay GPU và trải nghiệm thực tế của bạn dưới phần bình luận để cộng đồng game thủ cùng thảo luận nhé!
