Trong bối cảnh các thiết bị chơi game cầm tay (gaming handhelds) đang trở thành xu hướng nóng hổi, một vấn đề dai dẳng mà cộng đồng game thủ trên console và PC đã phải đối mặt trong nhiều thập kỷ vẫn tiếp tục ám ảnh người dùng các máy chơi game di động: lỗi stick drift của cần analog. Dù có giá trị không hề nhỏ, nhiều thiết bị cầm tay tiên tiến vẫn chưa thoát khỏi điểm yếu chí mạng này.
Hiện tượng Stick Drift: Kẻ thù thầm lặng của game thủ
Với sự phổ biến của bố cục tay cầm có hai cần analog từ những năm 90, các cần điều khiển này đã trở thành xương sống của mọi sơ đồ điều khiển tiêu chuẩn. Bên cạnh các nút bấm mặt, cò và lẫy phụ, hầu hết các thiết bị chơi game cầm tay hiện đại đều trang bị hai cần analog ở phía trước. Thật không may, các đầu vào analog này rất dễ gặp trục trặc. Chúng ta đã chứng kiến vấn đề này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến Nintendo với sự cố Joy-Con drift tai tiếng, nhưng nó không chỉ giới hạn ở một nhà sản xuất cụ thể nào.
Bản chất của Stick Drift và cơ chế Potentiometer
Vấn đề cốt lõi bắt nguồn từ cơ chế hoạt động của các cần analog phổ biến. Cho đến vài năm trước, tất cả các cần analog đều dựa vào một bộ biến trở (potentiometer) để đo sự thay đổi điện trở bằng một dải kim loại mỏng. Sự thay đổi này được chuyển đổi thành các tín hiệu di chuyển trong game. Khi bụi bẩn hoặc cặn bám lọt vào cơ chế hoặc khi dải kim loại bắt đầu mòn quá mức, các giá trị đọc của potentiometer sẽ bị sai lệch. Đây chính là nguyên nhân gây ra hiện tượng stick drift (trôi cần analog).
Dấu hiệu nhận biết và mức độ ảnh hưởng
Stick drift phổ biến nhất là tình trạng cần analog tự động đăng ký tín hiệu di chuyển dù người dùng không tác động lực. Điều này có nghĩa là nhân vật của bạn có thể tự động đi về phía trước hoặc tâm ngắm có thể từ từ di chuyển sang trái ngay cả khi bạn không chạm vào cần analog. Tình trạng này có thể trở nên tồi tệ hơn nhiều, dẫn đến các chuyển động thất thường và khó kiểm soát.
Với hầu hết các cần analog dựa trên potentiometer, vấn đề không phải là liệu stick drift có xảy ra hay không, mà là khi nào nó sẽ bắt đầu. Hãy thử nghĩ xem bạn đã phải thay bao nhiêu chiếc tay cầm trong đời. Có thể thấy, vấn đề này thường không xảy ra ở các cò hay nút bấm mặt, mà luôn là ở cần analog. Người dùng thường cố gắng chịu đựng cho đến khi vấn đề trở nên quá tệ không thể bỏ qua, điều này là không thể tránh khỏi vì stick drift là một vấn đề tiến triển. Một khi nó xuất hiện, nó sẽ trở nên tồi tệ hơn.
Nintendo Switch Joy-Cons sitting on a table.
Hãy xem xét rằng chiếc ROG Ally X trị giá 800 USD sử dụng cùng công nghệ cần analog với Nintendo Switch đời đầu, tương tự với Steam Deck OLED 549 USD và phiên bản LCD rẻ hơn 400 USD của nó. Điều này cũng đúng với PlayStation Portal (dù có giá thành thấp hơn và tập trung vào streaming) và Nintendo Switch Lite với Joy-Con không thể tháo rời.
Khắc phục Stick Drift: Từ tạm thời đến triệt để
Không giống như một chiếc Nintendo Switch tiêu chuẩn có thể tháo rời Joy-Con và mua bộ mới, việc khắc phục lỗi stick drift trên các thiết bị cầm tay như ROG Ally hoặc Steam Deck không hề dễ dàng.
Các giải pháp phần mềm và vệ sinh cơ bản
Đầu tiên, bạn có thể thử khắc phục sự cố bằng phần mềm. Ví dụ, bạn có thể hiệu chỉnh (recalibrate) cần analog trên Steam Deck trong Chế độ Desktop, và làm tương tự cho Nintendo Switch trong Cài đặt Hệ thống. Điều này có thể giúp “triệt tiêu” hiện tượng drift, nhưng vấn đề nhiều khả năng sẽ trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.
Một lựa chọn khác là tăng vùng chết (dead zone) của tay cầm trong cài đặt thiết bị hoặc trong trò chơi bạn đang chơi. Dead zone là một khu vực mà cần analog sẽ bỏ qua mọi tín hiệu đầu vào. Vùng chết càng lớn, bạn càng phải di chuyển cần nhiều hơn trước khi tín hiệu được ghi nhận. Mặc dù dead zone lớn hơn có thể giảm thiểu stick drift, nhưng nó cũng có thể làm cho tay cầm cảm thấy kém chính xác hơn vì nó làm giảm phản ứng với các tín hiệu nhỏ.
Controls on the ASUS ROG Ally X.
Bạn cũng có thể thử dùng khí nén, dung dịch vệ sinh tiếp điểm điện tử hoặc một chút cồn isopropyl tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra sự cố. Trong khi khí nén sẽ loại bỏ bụi bẩn và cồn có thể đánh bật cặn bám, thì hầu như không có cách nào để khắc phục các tiếp điểm đã bị mòn.
Khi cần thay thế: Tự sửa chữa hay bảo hành?
May mắn thay, việc thay thế cần analog là một lựa chọn khả thi. Lỗi drift xảy ra trong thời gian bảo hành tiêu chuẩn một năm thường sẽ được nhà sản xuất sửa chữa. Trong khi trước đây người dùng Steam Deck phải dựa vào việc tự sửa chữa (DIY), Valve hiện đã có các trung tâm sửa chữa Steam Deck sẽ đảm nhiệm việc này cho bạn.
iFixit có các hướng dẫn chi tiết cho ROG Ally, Steam Deck và Steam Deck OLED, bao gồm các bước tháo rời console và thay thế cả hai cần analog trái và phải. Những sửa chữa này được đánh dấu là “Trung bình” và yêu cầu ngắt kết nối và tháo các thành phần để tiếp cận các cần analog bị lỗi.
Hình ảnh nội thất Steam Deck đang được sửa chữa hoặc nâng cấp linh kiện.
Bạn cần cảm thấy thoải mái với việc tự thực hiện, cộng với việc cần tìm mua các bộ phận và công cụ cần thiết. May mắn là không cần hàn. Hướng dẫn sửa chữa Switch Lite (và Joy-Con của Switch tiêu chuẩn) có phức tạp hơn một chút, nhưng cũng được tài liệu hóa đầy đủ.
Hướng tới tương lai: Công nghệ Hall Effect – Giải pháp vĩnh cửu?
Trong quá trình sửa chữa, bạn có thể cân nhắc thay thế các cần analog dựa trên potentiometer của mình bằng cần Hall Effect. Những cần này sử dụng nam châm và dây dẫn điện để đo điện áp, giúp chúng có khả năng chống lại stick drift tốt hơn nhiều theo thời gian.
Các nhà sản xuất như GuliKit sản xuất cần Hall Effect cho Steam Deck và ROG Ally X. Ngoài khả năng chống drift vượt trội, cần Hall Effect còn được đánh giá cao về độ chính xác, vùng chết nhỏ và chuyển động mượt mà. Cảm biến Hall Effect thậm chí còn được sử dụng trong cò analog (analog triggers) và bàn phím cơ, nơi chúng có thể mang lại lợi thế cạnh tranh cho game thủ.
Tin tốt là cảm biến Hall Effect đang trên đà phổ biến rộng rãi, và hầu hết các thiết bị chơi game cầm tay mới hiện nay đều sử dụng chúng. Việc chúng được sử dụng trong các tay cầm giá cả phải chăng như 8BitDo Ultimate 2.4G Controller (giá khoảng 50 USD) cho thấy các công ty như Sony và Microsoft cũng sẽ sớm áp dụng công nghệ này.
Tay cầm 8BitDo Ultimate 2.4G Controller với công nghệ Hall Effect joystick.
Cần analog Hall Effect ưu việt hiện đã trở nên phổ biến. MSI Claw 8 và Claw A1M đều sử dụng cần Hall Effect, tương tự như Lenovo Legion Go và Legion Go S chạy SteamOS. Hai mẫu Acer Nitro Blaze 11 (kích thước lớn) và Nitro Blaze 7 (đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Steam Deck) cũng sẽ gia nhập thị trường vào năm 2025 với cần Hall Effect.
AYANEO là một công ty đi trước xu hướng này, với AYANEO 2S và AYANEO 3 sắp ra mắt đều sử dụng công nghệ này. Ngay cả các nhà sản xuất máy chơi game retro cầm tay cũng đang bắt kịp xu hướng, với Retroid Pocket 5 mới (giá 220 USD) sử dụng cần Hall Effect (và màn hình AMOLED tuyệt đẹp).
Một câu hỏi lớn vẫn chưa có lời giải đáp là liệu Nintendo có chuyển sang cần Hall Effect với việc ra mắt Nintendo Switch 2 hay không. Công ty đã hứa sẽ cung cấp thêm thông tin trong một Nintendo Direct vào tháng 4, vì vậy chúng ta sẽ phải chờ xem.
Hình ảnh cần Joy-Con của Nintendo Switch 2 (minh họa).
Cần Hall Effect (và màn hình tần số quét biến thiên) là những nâng cấp hợp lý mà Valve có thể và nhiều khả năng sẽ bổ sung cho Steam Deck 2, bất cứ khi nào nó ra mắt.
Điều quan trọng là không nên quá lo lắng về vấn đề stick drift. Bạn không nên quá bận tâm về việc Steam Deck hoặc thiết bị cầm tay khác của mình có bị lỗi analog stick hay không khi đang chơi, bất kể khả năng xảy ra là bao nhiêu. Hãy tập trung vào việc tận hưởng trò chơi của mình, và sau đó tìm cách khắc phục khi vấn đề thực sự xảy đến.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về vấn đề stick drift và kinh nghiệm của bạn với công nghệ cần Hall Effect dưới phần bình luận. Bạn đã từng phải thay thế hay sửa chữa cần analog trên thiết bị của mình chưa? Hãy xem thêm các bài viết chuyên sâu khác của ThuthuatPC.net để cập nhật những kiến thức công nghệ mới nhất!
