Tài khoản email cá nhân đóng vai trò như một “chìa khóa vàng” mở ra rất nhiều thông tin và dịch vụ trực tuyến của chúng ta. Từ các tài khoản mạng xã hội, ngân hàng trực tuyến đến công việc và học tập, mọi thứ đều liên kết chặt chẽ với email. Thế nhưng, nhiều người dùng vẫn mắc phải những sai lầm tưởng chừng nhỏ nhặt, vô tình tạo cơ hội cho tin tặc dễ dàng xâm nhập. Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao tài khoản email của mình lại dễ bị hack đến vậy? Câu trả lời thường nằm ở những sơ suất cơ bản như sử dụng mật khẩu yếu, tương tác với email lừa đảo (phishing) hoặc đăng nhập trên máy tính công cộng. Bài viết này của Thuthuatpc.net sẽ đi sâu phân tích 8 lỗi phổ biến khiến tài khoản email của bạn trở nên cực kỳ dễ bị tấn công và quan trọng hơn là cung cấp những biện pháp phòng tránh hiệu quả để bảo vệ an toàn thông tin cá nhân của bạn.
1. Mắc Bẫy Tấn Công Lừa Đảo (Phishing)
Biểu tượng mũi câu và dữ liệu, minh họa tấn công lừa đảo phishing email
Phishing là một trong những phương thức tấn công email phổ biến nhất và hiệu quả nhất mà tin tặc thường sử dụng. Theo thống kê từ Get Astra, khoảng 1.2% tổng số email được gửi trực tuyến là email độc hại, với các cuộc tấn công lừa đảo diễn ra trung bình cứ mỗi 11 giây.
Các email lừa đảo thường giả mạo các thương hiệu, tổ chức uy tín (như ngân hàng, nhà mạng, dịch vụ công nghệ lớn) với vẻ ngoài và nội dung rất tinh vi, khiến người dùng dễ dàng tin tưởng. Nạn nhân thường bị dụ dỗ nhấp vào các liên kết độc hại hoặc tải xuống tệp đính kèm chứa mã độc, từ đó thông tin đăng nhập tài khoản email và các dữ liệu cá nhân khác sẽ bị đánh cắp.
Để nhận biết email lừa đảo, hãy cảnh giác với những dấu hiệu như: lời đề nghị quá hấp dẫn hoặc không thực tế, cảm giác cấp bách giả tạo (ví dụ: “tài khoản của bạn sẽ bị khóa nếu không xác minh ngay”), yêu cầu cung cấp thông tin nhạy cảm (mật khẩu, số thẻ tín dụng), lời chào chung chung, lỗi ngữ pháp hoặc chính tả. Hãy luôn kiểm tra kỹ địa chỉ email người gửi, di chuột qua các liên kết để xem đường dẫn thật trước khi nhấp và tuyệt đối không tải xuống tệp đính kèm từ các nguồn không xác định.
2. Sử Dụng Tài Khoản Email Trên Thiết Bị Công Cộng
Máy tính công cộng tại các trường học, quán cà phê internet hoặc thư viện thường là mục tiêu hàng đầu của tin tặc. Chúng có thể cài đặt các phần mềm theo dõi (keylogger, spyware) trên các thiết bị này để giám sát hoạt động của người dùng và đánh cắp thông tin đăng nhập. Việc quên đăng xuất tài khoản email sau khi sử dụng trên một thiết bị công cộng cũng tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng.
Thuthuatpc.net khuyến nghị bạn nên tránh nhập bất kỳ thông tin nhạy cảm nào trên các thiết bị công cộng. Tuyệt đối không đăng nhập vào tài khoản email chính trên những máy tính này. Nếu việc sử dụng thiết bị công cộng là không thể tránh khỏi, hãy cân nhắc tạo một tài khoản người dùng khách (Guest account) nếu hệ điều hành cho phép, sử dụng chế độ duyệt web ẩn danh (Private browsing) và luôn đảm bảo đã đăng xuất hoàn toàn khỏi tài khoản email của bạn trước khi rời khỏi thiết bị.
3. Sử Dụng Mật Khẩu Yếu
Hộp nhập mật khẩu và bàn phím, biểu trưng cho việc tạo mật khẩu yếu
Một trong những lỗi cơ bản và nguy hiểm nhất khiến tài khoản email dễ bị hack chính là việc sử dụng mật khẩu yếu. Mật khẩu yếu thường là những từ dễ đoán như ngày sinh, tên của người thân, địa điểm yêu thích hoặc các chuỗi số đơn giản (ví dụ: “123456”, “password”). Những mật khẩu như vậy không chỉ dễ bị tấn công dò tìm bằng phần mềm mà còn có thể bị đoán ra bởi những người quen biết bạn.
Để bảo vệ tài khoản email, hãy luôn tạo mật khẩu mạnh bằng cách kết hợp ngẫu nhiên các chữ cái in hoa, chữ cái thường, số và ký tự đặc biệt. Độ dài tối thiểu 12-16 ký tự là một khuyến nghị tốt. Sử dụng một chuỗi ký tự phức tạp sẽ làm tăng đáng kể độ khó cho tin tặc trong việc đoán hoặc phá vỡ mật khẩu của bạn. Nếu bạn đang sử dụng mật khẩu yếu cho tài khoản Google, Microsoft hay bất kỳ dịch vụ email nào khác, hãy thay đổi chúng ngay lập tức để đảm bảo an toàn.
4. Tái Sử Dụng Mật Khẩu Quá Mức
Các mật khẩu được sử dụng trên internet, kể cả với các công ty lớn và uy tín, vẫn có khả năng bị rò rỉ trong các vụ tấn công dữ liệu. Khi điều này xảy ra, địa chỉ email và mật khẩu liên quan có thể xuất hiện trong các cơ sở dữ liệu bị lộ trên mạng. Nếu bạn sử dụng cùng một mật khẩu cho tài khoản email chính và các dịch vụ khác, tin tặc có thể dễ dàng đăng nhập vào email của bạn chỉ bằng cách thử nghiệm dữ liệu bị rò rỉ.
Nguy hiểm hơn, nếu bạn sử dụng cùng một cặp email-mật khẩu đã bị lộ cho các tài khoản nhạy cảm khác như ngân hàng trực tuyến hay mạng xã hội, tất cả các tài khoản đó đều có nguy cơ bị xâm phạm. Thuthuatpc.net khuyên bạn nên tập thói quen sử dụng mật khẩu riêng biệt và mạnh cho mỗi tài khoản trực tuyến của mình. Điều này giúp hạn chế tối đa thiệt hại nếu một trong các dịch vụ bạn sử dụng bị rò rỉ dữ liệu.
5. Quản Lý Mật Khẩu Kém Hiệu Quả
Các trình quản lý mật khẩu ra đời nhằm giúp người dùng không cần phải ghi nhớ hàng loạt mật khẩu phức tạp. Tuy nhiên, việc lưu trữ mật khẩu cho các tài khoản nhạy cảm như email trong những trình quản lý này cũng tiềm ẩn một số rủi ro bảo mật. Nếu trình quản lý mật khẩu bị tấn công và dữ liệu bị rò rỉ, tất cả thông tin đăng nhập của bạn có thể rơi vào tay tin tặc.
Điều này không có nghĩa là bạn nên ngừng sử dụng trình quản lý mật khẩu. Ngược lại, chúng là công cụ rất hữu ích nếu được sử dụng đúng cách. Hãy luôn lựa chọn các trình quản lý mật khẩu uy tín, có độ bảo mật cao và thường xuyên kiểm tra tình trạng an toàn của các mật khẩu đã lưu. Ví dụ, với Google Password Manager, bạn có thể kiểm tra sức khỏe mật khẩu bằng cách truy cập passwords.google.com, sau đó chọn “Kiểm tra mật khẩu” (Go to Password Checkup > Check Passwords).
Giao diện kiểm tra mật khẩu trong Google Password Manager
Nếu trình quản lý mật khẩu thông báo về các mật khẩu bị lộ hoặc yếu kém và khuyến nghị thay đổi, hãy hành động ngay lập tức để cập nhật chúng.
6. Đăng Ký Website và Ứng Dụng Bằng Tài Khoản Email Chính
Vì sự tiện lợi, nhiều người dùng thường chọn cách đăng ký tài khoản trên các website và ứng dụng bằng cách liên kết trực tiếp với tài khoản Google, Microsoft hoặc Facebook của mình. Trong quá trình này, các website thường yêu cầu quyền truy cập thông tin tài khoản của bạn. Việc cấp quyền cho một ứng dụng hoặc website không đáng tin cậy có thể làm tăng nguy cơ tài khoản email của bạn bị hack.
Để tránh những rủi ro không cần thiết, Thuthuatpc.net khuyến nghị bạn nên tạo một tài khoản email phụ hoặc email dùng một lần (throwaway email) chuyên biệt chỉ để đăng ký các dịch vụ hoặc website không thực sự quan trọng. Tuyệt đối không sử dụng tài khoản email chính cho những mục đích này để bảo vệ quyền riêng tư và an toàn dữ liệu cá nhân của bạn.
7. Thiết Bị Bị Nhiễm Phần Mềm Độc Hại
Laptop hiển thị cảnh báo phần mềm độc hại malware và virus
Nếu thiết bị của bạn bị nhiễm phần mềm độc hại (malware) như virus, trojan, spyware, tin tặc có thể theo dõi và đánh cắp thông tin đăng nhập của bạn mỗi khi bạn truy cập vào tài khoản email. Sau đó, chúng sẽ sử dụng những thông tin này để xâm nhập vào tài khoản của bạn. Để giảm thiểu rủi ro này, bạn nên thường xuyên quét virus và kiểm tra thiết bị của mình để phát hiện và loại bỏ các mối đe dọa.
Để tránh bị nhiễm phần mềm độc hại, hãy cẩn thận khi tải xuống ứng dụng và phần mềm từ các nguồn không đáng tin cậy. Tránh nhấp vào các liên kết đáng ngờ trên các trang web có nhiều quảng cáo hoặc nội dung spam. Hạn chế kết nối thiết bị của bạn với các mạng Wi-Fi công cộng không an toàn và không cắm các thiết bị lưu trữ (USB, ổ cứng ngoài) đã bị nhiễm virus vào máy tính của bạn. Nếu máy tính của bạn bị nhiễm mã độc, hãy thực hiện các bước cần thiết để loại bỏ chúng ngay lập tức.
8. Sử Dụng Tiện Ích Mở Rộng và Add-In Không Tin Cậy
Biểu tượng tiện ích mở rộng trình duyệt, tượng trưng cho add-in không tin cậy
Việc sử dụng các tiện ích mở rộng (extension) và add-in không an toàn để tùy chỉnh trình duyệt web, mở rộng tính năng của ứng dụng email, hoặc tăng cường năng suất làm việc có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các tiện ích này thường yêu cầu quyền truy cập vào thông tin nhạy cảm của bạn, bao gồm cả dữ liệu tài khoản email. Trước khi cài đặt bất kỳ tiện ích hay add-in nào và cấp quyền truy cập vào tài khoản email, hãy thực hiện nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo chúng an toàn khi sử dụng.
Hãy tìm hiểu chi tiết về nhà phát triển tiện ích, đọc mô tả, đặc biệt là kiểm tra kỹ chính sách quyền riêng tư và thông tin chia sẻ dữ liệu để xác nhận tiện ích đó đáng tin cậy. Ngoài ra, hãy đọc các đánh giá của người dùng khác để hiểu về trải nghiệm của họ và tránh sử dụng các tiện ích đã lâu không được cập nhật, vì chúng có thể chứa lỗ hổng bảo mật.
Những lời khuyên trên đây hy vọng đã làm rõ hơn về những sai lầm phổ biến khiến tài khoản email của bạn dễ bị hack. Hãy tránh những lỗi đã được nêu và áp dụng các biện pháp bảo mật được khuyến nghị, tài khoản của bạn sẽ an toàn hơn rất nhiều. Trong trường hợp không may tài khoản email của bạn bị hack, đừng lãng phí thời gian, hãy bắt đầu quá trình khôi phục ngay lập tức để ngăn chặn tin tặc khai thác thêm. Khám phá thêm các bài viết chuyên sâu về bảo mật và công nghệ thông tin trên Thuthuatpc.net để luôn cập nhật kiến thức và bảo vệ bản thân tốt nhất trong thế giới số.
